|
 Kto nie wie o cudownej zdolności psów do znajdowania osoby lub rzeczy należących do niego za pomocą węchu? Nie ma wątpliwości, że pod względem zapachu trudno mi konkurować z psem i wieloma innymi zwierzętami.
Na przykład żubry wyczuwają obecność człowieka w odległości 1300 metrów, żuki dymne gromadzą się na zapach dymu na 50-80 kilometrów, a psy myśliwskie szukają zwierzyny oddalonej od nich o 800-1000 metrów.
Ale ludzie są również dość wrażliwi na zapachy. Osoba o normalnym węchu pachnie kamforą, nawet jeśli stężenie tej substancji jest niezwykle małe - milionowe części grama w jednym litrze powietrza. A ostatnie badania wykazały, że wiele osób bez specjalnego przeszkolenia może łatwo odróżnić zapach kobiety od zapachu mężczyzny, rozpoznać innych ludzi po zapachu i rozpoznać własny zapach ...
 Jak rozróżniamy wiele zapachów? Jak powstaje określony obraz węchowy?
Aby coś poczuć, musisz to powąchać. Większość powietrza przepłynie wzdłuż dolnego i środkowego kanału nosowego, a jego część dostanie się do górnego kanału nosowego. gdzie koncentrują się zakończenia nerwu węchowego. Istnieją również receptory węchowe - komórki, które bezpośrednio odbierają zapachy. Każdy receptor jest oddzielony od. ich sąsiadów przez tak zwane komórki podporowe. Receptor i komórki podporowe są mocno ze sobą połączone i tworzą nabłonek węchowy.
Powierzchnia nabłonka pokryta jest warstwą specjalnej wydzieliny, podobnej do galaretki. Pełni rolę pewnego rodzaju filtra: cząsteczki zapachowe muszą przez niego przejść, zanim dotrą do receptorów. „Filtr” opóźnia niektóre z nich na dłuższy lub krótszy okres, podczas gdy inne przepuszczają je z łatwością.
Sam proces odbioru węchowego zachodzi na powierzchni komórek receptorowych, których u ludzi jest ponad dziesięć milionów. Swoim kształtem komórka receptorowa przypomina dzbanek z wydłużoną szyjką: na jej końcu znajdują się wiązki długich, cienkich rzęsek - włosków węchowych. A dolny koniec „dzbanka” stopniowo staje się cieńszy i zamienia się w włókno nerwowe. Takie włókna, rozciągające się od wszystkich receptorów, przeplatają się, tworząc nerw węchowy, który wchodzi do odpowiednich części mózgu.
Na włosach węchowych stwierdzono obszary recepcyjne różniące się właściwościami chemicznymi i fizycznymi. Dlatego takie miejsce nie styka się z żadną wonną cząsteczką, ale „woli” określonego „partnera”.
Jednocześnie każdy receptor węchowy ma bogaty zestaw różnych miejsc recepcyjnych. jest „generalistą”. Dlatego hale, powiedzmy, mniszka lekarskiego generują sygnały w różnych receptorach. Ale ponieważ miejsca recepcyjne określonego typu nie są w żaden sposób równo podzielone między wszystkie receptory, moc tych sygnałów, intensywność odpowiedzi każdego receptora na dany zapach będzie indywidualna. Z liczby zaangażowanych receptorów i intensywności sygnałów otrzymywanych z każdego z nich tworzy się mozaikowy obraz odpowiadający określonemu zapachowi.
 I tak się dzieje. Receptor wysyła krótkotrwałe impulsy nerwowe, przekazując informacje o danej substancji zapachowej. Najpierw wędrują wzdłuż włókien nerwowych do opuszki węchowej, znajdującej się na dolnej powierzchni płata czołowego kory mózgowej. Neurony tej struktury dokonują wstępnego przetwarzania wszystkich przychodzących sygnałów.
Następnie częściowo przetworzona informacja jest wysyłana do tej części kory mózgowej, która jest pięknie nazywana „zakrętem konika morskiego”.Tutaj, w górnej części analizatora węchowego, informacja o cząsteczkach zapachowych jest poddawana ostatecznej obróbce i powstaje wrażenie określonego zapachu. Co więcej, cała ta skomplikowana praca polegająca na identyfikacji zapachu jest wykonywana w ułamku sekundy, około 100-200 milisekund. Innymi słowy, nie zdążyłem go odpowiednio powąchać, ale już wiesz: pachnie kwiatem lipy, świeżo ściętym sianem, czy jabłkiem Antonowa ...
Często, chcąc zwięźle scharakteryzować narząd węchu, porównuje się go do chromatografu gazowego, zwanego „analizatorem gazów żywych”. Ale. prawda, najnowocześniejsze urządzenie jest bardzo daleko od naszego narządu węchu. Analizator węchowy zazwyczaj ma do czynienia ze złożonymi zapachami. Zatem zapach kawy zawiera co najmniej pięćdziesiąt poszczególnych związków zapachowych, zapach pieczonego mięsa - ponad trzydzieści, a zapach truskawek - ponad sto. I nie należy myśleć, że wszystkie sto związków mają podobne właściwości chemiczne i zapach truskawek. Jeśli pozwolisz im wąchać je wszystkie osobno, to. być może mało kto zgadnie, że ten zapach jest jednym ze składników cudownego aromatu leśnych jagód. Tylko narząd węchowy jest w stanie wytworzyć pewne całkowite wrażenie, które eksperci nazywają obrazem węchowym. Uformować i trwale utrwalić w pamięci.
Trzeba powiedzieć, że pamięć zapachów jest jednym z unikalnych przejawów ludzkiej psychiki, wielokrotnie przewyższa zwykłą pamięć wzrokową i słuchową. Nawet ulotne obrazy węchowe mogą pozostawić głęboki ślad, a często nagły zapach wskrzesza wydarzenia z przeszłości, zabiera nas przez lata, a nawet dziesięciolecia, zmuszając nas do zapamiętania miejsc i wydarzeń, w których powstało dokładnie to samo wrażenie węchowe.
Postrzeganie zapachów jest ściśle związane ze stanem organizmu. w szczególności z jego hormonalnym tłem. A to tło nie jest takie samo nawet w ciągu dnia. Na przykład zmienił się poziom jakiegoś hormonu we krwi, a zapach, który mi się podobał, jest inaczej odbierany. Zmiany w tle hormonalnym są związane w szczególności z faktem, że w czasie ciąży zmysł węchu jest zauważalnie zaostrzony, a nawet wypaczony u wielu kobiet: niektóre znajome zapachy zaczynają powodować nudności, a czasem wymioty.
Węch odgrywa znaczącą rolę w życiu człowieka i nie ogranicza się do biernego odzwierciedlenia zapachów otaczającego świata. Aktywnie wpływa na pracę mózgu, a poprzez nią na organizm jako całość. W zależności od tego, jakie zapachy nas otaczają, apetyt może ulec poprawie lub zniknięciu, może zmieniać się częstotliwość i głębokość oddychania, siła i rytm skurczów serca, może się pogorszyć lub poprawić nastrój.
To jest ciekawe:
W ciągu kilku dni po urodzeniu dzieci bezbłędnie odróżniają matkę od innych kobiet zapachem.
Większość naturalnych zapachów, w tym bzu, to złożone związki zapachowe. Zapach jest zwykle przedstawiany na tabliczce za pomocą liczby pięciu elementów, z których każdy jest cząsteczką o zapachu. Komórki receptorowe nabłonka węchowego górnego kanału nosowego (I) jako pierwsze wchodzą w kontakt z cząsteczkami zapachowymi i wysyłają informacje o każdej cząsteczce do opuszki węchowej (II). Tutaj sygnały są wstępnie przetwarzane i częściowo sumowane (figury trzech elementów). Następnie informacja ta jest przesyłana do kory mózgowej (III), gdzie jest analizowana i ponownie sumowana (rysunek czterech elementów). I na koniec w górnej części analizatora węchowego (IV) powstaje obraz węchowy (figura pięciu elementów)
Schemat nabłonka węchowego
- - warstwa śluzu
- - komórki receptorowe
- - włókna nerwowe
- - komórki wspierające
- - gruczoł wytwarzający śluz
JESTEM. Korolev
|
