Jak nasze zmysły umożliwiają nam poznanie rzeczy wokół nas

Kiedy ktoś chce po raz pierwszy zapoznać się z jakimś przedmiotem, aby dowiedzieć się, jakie właściwości posiada i czym jest, zawsze zaczyna od bezpośredniej obserwacji tego obiektu. Ma potrzebę zbadania tego przedmiotu, określenia jego koloru, kształtu, smaku, zapachu, słuchu, jeśli to możliwe. Dopiero robiąc to wszystko w takim czy innym stopniu, można powiedzieć coś konkretnego na dany temat, wyrazić swoją opinię na jego temat.

To samo dzieje się w wiedzy naukowej. Ostatecznie zawsze zaczyna się od bezpośredniej, żywej kontemplacji, od obserwacji rzeczy, czyli od bezpośredniej interakcji ucznia z badanymi przedmiotami za pomocą zmysłów (wzroku, węchu, dotyku, słuchu, smaku).

Gdyby ludzie nie mieli narządów zmysłów, nigdy nie byliby w stanie dowiedzieć się niczego o otaczającym ich świecie. Ludzie komunikują się ze światem zewnętrznym, odbierają go bezpośrednio tylko za pomocą zmysłów. Jeśli na przykład człowiek urodził się pozbawiony narządów wzroku, to nie wie i nigdy nie dowie się, jaki jest kolor. Urodzony bez funkcjonującego narządu słuchu, człowiek pozbawiony jest możliwości poznawania dźwięków. Zrozumiałe jest zatem, jak wielką rolę odgrywają narządy zmysłów w poznawaniu otaczającego go świata iw całym jego życiu: są one jedynymi „oknami”, przez które ludzie komunikują się z otaczającym go światem i go poznają.

Dlatego twierdzenia idealistów, że ludzkie poznanie otaczającego świata dokonuje się wyłącznie w toku „czystego” teoretycznego myślenia, „wolnego od wrażliwości”, bez odwoływania się do badanych przedmiotów i zjawisk, jest całkowicie antynaukowe i absurdalny. Co więcej, idealiści twierdzą, że jeśli otaczające nas przedmioty bezpośrednio oddziałują na nasze zmysły, to uniemożliwia nam to ich poznanie. A im bardziej rzetelnie naukowiec izoluje się od świata zewnętrznego, argumentują, tym mocniej „zamyka oczy i zatyka uszy”, jak ujął to pewien starożytny grecki filozof-idealista, a zatem tym lepiej chroni się przed wpływ środowiska, im mniej przeszkód napotka na ścieżce wiedzy, tym większy sukces odniesie, usuwając niektóre myśli z innych za pomocą czysto umysłowych operacji. Dzieje się tak, jak się okazuje, ponieważ obiekty wokół nas same w sobie nie są podobno takie same, jak są postrzegane przez nasze zmysły, które wprowadzają nas w błąd, przeszkadzają w poznaniu prawdziwej istoty przedmiotów i zjawisk. Na przykład wybitny współczesny filozof angielski B. Russell pisze: „Nasze bezpośrednie dane wizualne, ze względu na ich subiektywność, prawie na pewno nie są tym, co jest w obiektach fizycznych, o których mówimy, że je widzimy”. .

Starając się udowodnić swoje twierdzenia o niepoznawalności świata, idealiści podają przykłady, kiedy nasze zmysły postrzegają pewne zjawiska nie takimi, jakimi są w rzeczywistości. Na przykład patyk częściowo zanurzony w wodzie wydaje się złamany, obrót Ziemi wokół własnej osi jest przez nas postrzegany jako ruch Słońca wokół Ziemi, równoległe linie kolejowe wydają się zbiegać gdzieś w oddali itp. Wszystko to oczywiście ma miejsce, ale wcale nie mówi o tym, że nasze uczucia zawsze zniekształcają prawdziwy obraz. Po pierwsze, takie zniekształcone postrzeganie jest zjawiskiem stosunkowo rzadkim; po drugie, nawet w tych przypadkach, przy pomocy rozumu i praktyki społecznej, ludzie nauczyli się nie tylko określać rozbieżność między przedmiotem a jego odbiciem w naszej świadomości, ale także ustalać przyczyny tej rozbieżności.Jednak ludzie robią to nie tylko przez „czyste” myślenie, ale przede wszystkim poprzez odniesienie się do samego tematu i bezpośrednie jego studiowanie. Ogólnie rzecz biorąc, nasze odczucia z reguły dają prawidłowe odzwierciedlenie obiektów świata materialnego, co pozwala ludziom rozsądnie zorientować się w otaczającym ich świecie i dowiedzieć się o nim.

Poznanie zmysłowe lub poznanie za pomocą zmysłów odbywa się w trzech głównych formach: wrażenia, spostrzeżeniai wyświetlenia.

Uczucie - to odzwierciedlenie w naszej świadomości cech indywidualnych, stron przedmiotów świata materialnego, oddziałujących na narządy zmysłów. Na przykład, kiedy obserwujemy lampę stojącą na stole, to w naszej świadomości pojawia się odczucie określonego kształtu tej lampy, jej koloru, twardości, temperatury, charakteru powierzchni itp. Wrażenia są wynikiem uderzenia materiału przedmioty na naszych zmysłach. Człowiek może się komunikować, komunikować ze światem zewnętrznym, poznawać go i prawidłowo orientować się w nim tylko poprzez doznania. Ale wrażenia są tylko pierwszym etapem poznania; przekazują tylko indywidualne właściwości obiektów, zjawisk. Integralny obraz obiektów, zjawisk jako zbioru i relacji ich właściwości znajduje odzwierciedlenie w świadomości ludzi poprzez wyższą formę poznania - postrzeganie

Tak więc, jeśli obserwujesz roślinę, to za pomocą naszych narządów wzroku wyczuwa się jej kształt, kolor, rozmiar; kiedy dotykasz go rękami, czujesz naturę powierzchni łodygi i liści, ich kształt; za pomocą zapachu ustala się jego zapach itp. Wszystkie te odczucia nie są przez nas odseparowane od siebie, ale jako właściwości pojedynczego obiektu, w tym przypadku rośliny.

W konsekwencji percepcja powstaje na podstawie wrażeń, jednak nie jest mechaniczną sumą wrażeń, ale stanowi integralny zmysłowy obraz przedmiotów, zjawisk z całym zestawem ich właściwości, jakości, stron odbijanych w doznaniach.

Jak wiesz, świat jest niezwykle różnorodny. Otacza nas zawsze wiele różnych zjawisk, obiektów, z których każdy ma wiele właściwości. Co więcej, każda właściwość wywołuje w nas całkowicie określone odczucie. Dlatego człowiek stale otrzymuje ogromną ilość wrażeń z różnych przedmiotów i zjawisk, które mają wiele cech. Wszystkie docierają do świadomości człowieka nie w formie chaotycznej, nie jako nieuporządkowana kupa wrażeń, ale w postaci obrazów otaczających nas przedmiotów, zjawisk, procesów. Wychodząc więc na ulice dużego miasta, otrzymujemy wiele wrażeń wizualnych, słuchowych, węchowych i innych. Ale z tego mnóstwa wrażeń w naszej świadomości kształtuje się postrzeganie domów, asfaltowych ulic, chodników, poruszających się ludzi, samochodów, tramwajów; do naszych uszu docierają nie tylko różne dźwięki, ale hałas np. trolejbusu, rozmowy ludzi, odgłosy sygnału samochodowego itp.

W jaki sposób dana osoba orientuje się w całej różnorodności wrażeń i percepcji, które często otrzymuje w tym samym czasie, co pomaga mu prawidłowo postrzegać otaczający go różnorodny świat?

Okazuje się, że percepcja opiera się nie tylko na odczuciach, które w danej chwili wywołują określone przedmioty, zjawiska, ale także na całości przeszłych doświadczeń człowieka, jego praktycznej aktywności. Doświadczenie przeszłości pomaga rozpoznawać spostrzegane przedmioty, poruszać się w różnorodnych wrażeniach i percepcjach otrzymywanych z otaczającej rzeczywistości, zrozumieć je, zrozumieć zjawiska i procesy, które zachodzą wokół nas. Na przykład po dźwiękach dochodzących z następnego domu bezbłędnie rozpoznajemy grę na fortepianie tylko dlatego, że widzieliśmy ten instrument muzyczny i słyszeliśmy, jakie dźwięki wydaje. Biorąc pod uwagę ten lub inny obiekt, nawet w znacznej odległości, wyraźnie określamy relief jego powierzchni, przybliżone wymiary, odległość do nas itp., Ponownie dzięki wcześniejszym doświadczeniom.Jeśli osoba niewidoma po udanej operacji uzyska zdolność widzenia, początkowo nie będzie w stanie odróżnić obiektów wolumetrycznych od płaskich, aby ustalić różnicę np. Między piłką a okręgiem. Dopiero później, w wyniku wielokrotnego łączenia w procesie praktyki wrażeń dotykowych i wizualnych powodowanych przez obiekty wolumetryczne, zaczną je prawidłowo postrzegać. Po raz pierwszy po uzyskaniu wzroku osoba niewidoma postrzega ten sam przedmiot jako różnej wielkości, jeśli znajduje się w różnych odległościach od niego.

Dopiero dzięki długiemu doświadczeniu, które człowiek nabywa od najmłodszych lat, dzięki wielokrotnemu połączeniu wizualnego postrzegania rozmiarów obiektów z różnych odległości i dotykowego postrzegania tych obiektów, uczy się prawidłowo postrzegać

rozmiary obiektów znajdujących się od niego w różnych odległościach. Ponadto tak zwana selektywna natura percepcji pomaga poprawnie poruszać się w całej różnorodności otaczającej nas rzeczywistości, to znaczy nasza zdolność z ogółu wielu doznań i spostrzeżeń do wyodrębnienia i dostrzeżenia dokładnie tych, które nas najbardziej interesują w danym momencie. chwilę i odwrócić uwagę od wszystkich innych wrażeń i wrażeń. Na przykład, kiedy astronom bada tę lub inną gwiazdę, wyodrębnia tę gwiazdę z mnóstwa gwiazd, skupia na niej swoją uwagę, tylko ją postrzega, bada jej „zachowanie” i nie zauważa wszystkich zjawisk zachodzących w tej chwili , zarówno na niebie, jak i wokół obserwatora.

W zależności od tego, jakie narządy zmysłów posiada dana osoba, istnieją następujące percepcje: wzrokowa, słuchowa, węchowa, smakowa, dotykowa i motoryczna. Co więcej, każdy z nich z reguły nie istnieje w oderwaniu od innych: w przeważającej większości przypadków są one ze sobą ściśle powiązane i tworzą złożone, połączone percepcje. Tak więc, jeśli obserwujesz działanie jednego lub drugiego mechanizmu w celu jego zbadania, jednocześnie uzyskuje się percepcję wzrokową i słuchową, które są ściśle ze sobą powiązane, wzajemnie na siebie wpływają, uzupełniają się.

Trzecią formą refleksji zmysłowej w świadomości osoby ze świata materialnego jest reprezentacja, który jest obrazem tych obiektów i zjawisk, które nie są w tej chwili bezpośrednio spostrzegane, ale zostały dostrzeżone wcześniej.

W konsekwencji reprezentacja jest reprodukcją w ludzkim umyśle tych obiektów, zjawisk, które wpłynęły na nasze zmysły, zostały dostrzeżone w przeszłości i zachowane w naszej pamięci. Wiadomo na przykład, jak łatwo w naszej świadomości odtwarzają się obrazy bliskich osób, znane, wcześniej dostrzegane przedmioty, zdarzenia, zjawiska.

Ale w naszej świadomości mogą pojawić się idee dotyczące takich obiektów, zjawisk, wydarzeń, faktów, które nigdy wcześniej nie były bezpośrednio postrzegane. Na przykład każdy, kto nigdy nie był w Moskwie, wyobraża sobie Kreml moskiewski, jego wieże, gwiazdy Kremla itp. Studiując historię naszej Ojczyzny, niejako wyobrażamy sobie jej postacie historyczne, wydarzenia społeczne itp., Chociaż wielu z nich nigdy nie były bezpośrednio postrzegane. Takie reprezentacje powstają na podstawie oglądania obrazów, fotografii, filmów odtwarzających te obiekty, zjawiska, zdarzenia, a także po przeczytaniu książki lub wysłuchaniu opowiadającej je historii.

Ponieważ reprezentacje są oparte na wcześniejszym postrzeganiu obiektów, zjawisk, faktów, wydarzeń itp., Bezpośrednio lub pośrednio, a podstawowa klasyfikacja reprezentacji wywodzi się z tych samych zasad, co klasyfikacja percepcji: wizualne, słuchowe, węchowe, smakowe są rozróżniane., dotykowe i motoryczne.

W ten sposób idee powstają pod wpływem otaczającej nas rzeczywistości, w procesie konkretnych działań społecznych i historycznych ludzi.Praktyka społeczna poprawia nasze postrzeganie. Powstające na gruncie doznań i spostrzeżeń oraz będąc zmysłowo wizualnymi obrazami przedmiotów, zjawisk rzeczywistości, reprezentacje są częścią pierwszego, początkowego etapu poznania - etapu bezpośredniej żywej kontemplacji. Jednocześnie zawierają elementy uogólnienia, co czyni je wyższą formą zmysłowego odbicia świata materialnego w ludzkiej świadomości niż doznania i spostrzeżenia. Reprezentacja to nie tylko zmysłowo wizualny obraz przedmiotów, zjawisk świata materialnego, nie ich mechaniczny ślad w świadomości osoby, ale rezultat całego bogatego doświadczenia dawnych percepcji. Dlatego reprezentacje odgrywają istotną rolę na drugim etapie procesu poznawczego - etapie myślenia abstrakcyjnego, czyli abstrakcyjnego.

Poznanie zaczyna się więc od bezpośredniej interakcji człowieka z przedmiotami świata zewnętrznego, która ma miejsce w procesie praktyki społecznej. Wrażenia, percepcje i wyobrażenia stanowią pierwszy i konieczny etap poznania - etap bezpośredniej żywej kontemplacji.

Andreev I. D. - Jak i dlaczego ludzie znają świat

Podobne publikacje

Z wdzięczności

Proste pomysły na biznes rodzinny

Wartość pamięci w życiu człowieka