Wysoki i niski |
|
A jednak najnowocześniejsza stylistyka funkcjonalna nie może zrezygnować przynajmniej z klasycznego podziału mowy na trzy rodzaje - wysoką, średnią i niską - znaną w starożytnej retoryce i dla języka rosyjskiego wskazanego przez M.V. Łomonosowa. Jaki jest charakter tego podziału? Spróbujmy to zrozumieć na przykładzie jednego z najważniejszych zjawisk w stylistyce - synonimii. W praktyce problem synonimii słownikowej rozwiązuje się, wybierając żądane słowo z wielu podobnych w znaczeniu i zachowując równość sylaby. Najsubtelniejsze odcienie semantyczne można wyrazić za pomocą synonimów ideograficznych, czyli słów charakteryzujących koncepcję z różnych stron: czarujący - uroczy - czarujący - urzekający - urzekający ... Same synonimy stylistyczne różnią się kolorem, który każdy z nich nadaje wypowiedzi : twarz - fizjonomia - twarz ... Zwykle te właściwości synonimów - w celu rozróżnienia znaczenia i koloru mowy - pojawiają się jednocześnie. Jakby słowa śmierć i śmierć były synonimami czysto stylistycznymi: pierwszy należy do stylu neutralnego, średniego, drugi do wysokiego, jest bardziej uroczysty. Ale NS Leskov dostrzega w nich różnice semantyczne: „Jego śmierci w żaden sposób nie można nazwać śmiercią: była to właśnie zaśnięcie, po którym nastąpił wieczny sen sprawiedliwych”. Przypomnijmy sobie „męża, a raczej małżonka” znanego Czechowa, „nie oczy, ale oczy” Fadeeva. Możliwość zastosowania tej techniki artystycznej tkwi w samym języku, gdyż znaki językowe - słowa - w odróżnieniu od innych znaków, na przykład matematycznych, są obarczone znaczeniem większym niż oznaczenie symboliczne i prosta nominacja (nazewnictwo). Dobór słów synonimicznych nigdy nie staje się operacją czysto techniczną, ponieważ słowo zawsze nie tylko „kształtuje” wypowiedź, ale także kształtuje jej treść. Podkreślmy, że pod tym względem mowa artystyczna nie różni się od innych. Czy to nie znaczy, że pojęcie wysokiego i niskiego jest zawarte w samym znaczeniu tego słowa? Tak, przypisanie danego słowa określonemu stylowi wypowiedzi to nie tylko zewnętrzna cecha klasyfikacyjna. Naprawdę przekazujemy znaczenie, usuwając słowo z najwyższej lub najniższej półki stylistycznej, wyjmując słowo z komórki stylistycznej składnicy, w której nowoczesna stylistyka funkcjonalna przedstawia nam język. Okazuje się, że słowo to zawiera nie tylko pojęcie przedmiotu lub zjawiska świata realnego lub mentalnego (ma treść logiczną), ale także przekazuje to, co zwykle nazywamy „duchem języka”. Jak oddzielne kryształy, obdarzone właściwościami całej masy materii, słowa pochłonęły zbiorowe doświadczenie językowe narodu, uchwyciły całą historię duchowej i materialnej kultury ludu. W tym sensie należy rozumieć wypowiedzi o odbiciu w językach narodowych pewnych szczególnych, specyficznych sposobów myślenia społecznego zbiorowości ludzkich - narodów. Sto lat temu, spierając się z przedstawicielami lingwistyki logiczno-gramatycznej, wybitny rosyjski językoznawca Aleksander Afanasjewicz Potebnya napisał: „Gramatyka logiczna nie może pojąć myśli, która stanowi podstawę współczesnej językoznawstwa i jest uzyskiwana przez obserwację, a mianowicie, że języki różnią się od siebie nie jedną formą dźwiękową, ale całą strukturą myśli w nich wyrażoną i całą ich wpływ na dalszy rozwój narodów.Poszczególnych różnic językowych nie można zrozumieć za pomocą gramatyki logicznej, ponieważ kategorie logiczne narzucone językowi nie mają różnic narodowych.. Współczesne języki narodowe, zwłaszcza języki o wielowiekowej tradycji literackiej, są bogate w synonimiczne środki wyrazu. Jednak te krytyczne zasoby językowe są zorganizowane w różny sposób w różnych językach. W języku francuskim idea wysokiego i niskiego jest zawarta w Nie chcąc umniejszać zalet języka francuskiego i angielskiego zwięzłością odniesienia, rozważmy bardziej szczegółowo sposoby wyrażania pojęcia wysokiego i niskiego w rosyjskim słowniku.
Napisał to Fedor Iwanowicz Busłajew „Najważniejszym sposobem rozróżniania synonimów jest istota tworzenia słów i historia języka”. Samo pojawienie się i przez wiele stuleci rozwój rosyjskiego języka literackiego pozostawał pod wpływem języka starosłowiańskiego (starobułgarskiego), pokrewnego mu z pochodzenia. To język najstarszego pisma i kultury słowiańskiej. Odziedziczył także bogactwo kultury bizantyjskiej. W naszym słowniku literackim głównym źródłem wysokiego jest dziedzictwo staro-cerkiewno-słowiańskie. To są książkowe słowa i wysokie formy. W świadomości językowej ludzi wykształconych i niepiśmiennych zawsze sprzeciwiają się potocznym słowom używanym w życiu codziennym. Oto starosłowiańskie słowo określające bramy w Puszkinie: „Twoja tarcza u bram Konstantynopola”... Oprócz wersetów słowo to jest używane tylko w niektórych wyrażeniach i nazwach: wróg mądrości, królewskie bramy. Słowo jest wysokie, nie ma wątpliwości. A do nazwy prostych obiektów, a nie w wysokiej sylabie, używa się rodzimego rosyjskiego słowa brama. Ale doprawdy: nadeszły kłopoty - otwórz bramę! Dwie okoliczności - po pierwsze niezwykła zdolność języków słowiańskich do tworzenia słów, a po drugie - wielka bliskość języków braci starosłowiańskiego i rosyjskiego - doprowadziły do powstania w języku rosyjskim licznych gniazd słownictwa. Zawierały słowa, które różniły się znaczeniem i stylistycznym kolorem, na przykład stare, takie jak bramkarz, bramkarz, portier, strażnik, bramkarz (dawniej taki sam jak strażnik, obecnie sportowiec), kołnierz, bramka, kołnierz ... Turgieniew ma: „Oto przedmieścia. Woźnica zsiada, konie parskają ... kołnierz otwiera się z krzykiem. "... Poślubić kombinacje ikony bramy (która wisi w kościele nad bramami królewskimi) i filaru bramy (który utrzymuje bramę). Z biegiem czasu może zmieniać się nie tylko znaczenie słów (treść logiczna), ale także ich miejsce, "Waga" w słowniku kolorystyka stylistyczna. Oto rosyjskie czasowniki, częściowo używane tylko w naszych regionalnych dialektach, z tym samym rdzeniem bramy! Gates \ turn, turn, turn, turn, turn, turn, turn ... - ani jeden wysoki. A czasowniki starosłowiańskie, całkowicie zrusyfikowane i dlatego straciły swoją wyniosłość, aby powrócić, uwieść. Dawne zabarwienie starosłowiańskie zachowało się tylko w tym wyrażeniu, użytym w wysokiej sylabie: „Aby zbłądzić ze ścieżki prawdy (prawdy)”... Ten czasownik w innych kontekstach i czasownik powrotu we wszystkich bez wyjątku są stylistycznie neutralne. To właśnie w niezwykłej zdolności języka rosyjskiego do tworzenia słów kompilatorzy rosyjskich słowników synonimicznych dostrzegają główną trudność swojej pracy.Faktem jest, że w języku rosyjskim łatwo i bez tego samego rdzenia można tworzyć słowa, które często się pokrywają i są bardzo zbliżone pod względem znaczenia i stylistycznej kolorystyki. Na przykład działanie na czasownik harden - harden można nazwać słowami hardening, hardening, hardening; z rzeczownika śnieg można utworzyć przymiotniki śnieg i śnieg. W przypadkach, gdy sam rdzeń nie jest reprezentowany przez jedną opcję, ale przez dwa, gniazdo powiązanych słów może być bardzo liczne, a relacje semantyczne i stylistyczne są dość złożone. W przykładach literackich nietrudno jest wykazać ostry kontrast między wysoką niską lub wysoką a niską średnią. Sądząc po danych „Słownik języka Puszkina”, w którym wszystkie słowa poety, które do nas dotarły (nie tylko w odniesieniu do dzieł sztuki, ale także dziennikarstwa, listów i wszelkich artykułów), A.S. „Opowieść o księdzu i jego pracowniczce Baldzie”: Biedny diabeł czołgał się pod klacz, Wymuszony Byłem zajęty ... i czasownik dwukrotnie wciskać - tutaj, a nawet w „Opowieść o cara Saltanie” (ten sam niski gatunek): Syn wstał na nogi, Oparłem głowę na dnie, Zrobiłem trochę wysiłku ... Znacznie częściej iw utworach różnych gatunków Puszkin używa synonimów, neutralnych w stylistycznym zabarwieniu, dla słów odcedzić i odcedzić - rodzaj czasownika - szczep i jednostki frazeologiczne naciąg, np .: Był taki niejasny czas Kiedy Rosja jest młoda W zmaganiach wytężając siłę, Odwaga z geniuszem Piotra. („Połtawa”). Powstań, Grecjo, powstań. Nic dziwnego, że nadwyrężyłem siły Nic dziwnego, że nadużycia Olimpu, Pindusa i Termopilów zaszokowały. („Powstań, Grecjo, powstań…”). Jak widać, w dziełach wysokiego gatunku Puszkin użył jednostki frazeologicznej, aby nadwyrężyć swoją siłę. Teraz kilka zadań. Wybierając słowa z różnych kolumn, utwórz wszystkie możliwe kombinacje znaczeń. Zwróć uwagę na ich stylistyczne zabarwienie w mowie: książkowe, neutralne, potoczne, wernakularne. V. Deryagin. Podobne publikacjeCzytaj terazWszystkie przepisyCzytaj teraz |
Pojęcie wysokiego i niskiego w języku może wydawać się nam nieco przestarzałe. W końcu stylistyka praktyczna rozwinęła rozgałęziony system stylów funkcjonalnych. Użycie różnych środków mowy jest w nim ściśle uregulowane w zależności od okoliczności i celu wypowiedzi.
