|
 Elementy transuraniczne są dziełem nowoczesnej technologii. Laboratoria z wyrafinowanym wyposażeniem, reaktory jądrowe - to „złoża”, z których kosztem ogromnych nakładów energetycznych trafiają obecnie znikome ilości pierwiastków niespotykanych w przyrodzie.
Godziny, minuty, sekundy, a nawet ułamki sekundy - taki jest czas ich istnienia. Jeśli istniały we wczesnych okresach geologicznej historii Ziemi, to przez 5-6 miliardów lat życia naszej planety znikały.
Ale pod koniec lat czterdziestych w przyrodzie odkryto pierwiastek transuranowy, pluton. Okazało się, że według wszystkich prognoz zanikający pierwiastek występuje w szeregu minerałów uranowo-torowych. To prawda, że zawartość plutonu w nich jest bardzo mała - dziesięć miliardowych grama na tonę skały. Jednak określa się ją zarówno chemicznie, jak i precyzyjnymi metodami pomiaru radioaktywności.
W naturze pluton powstaje oczywiście w taki sam sposób, jak w reaktorach atomowych: neutrony uwalniane podczas rozpadu jąder uranu, spotykając się po drodze z innymi jądrami uranu-238, są przez nie wychwytywane, w wyniku czego pluton- Pojawia się 239 jąder. Ale w warunkach naturalnych, na drodze neutronów, znajdują się w wielu różnych jądrach obcych pierwiastków, które tworzą minerał lub skałę. Te jądra pochłaniają neutrony i usuwają je z gry. Dlatego „produkcja” naturalnych „reaktorów jądrowych” jest tak mała.
Jednak izotopy plutonu żyją tysiące, dziesiątki tysięcy, a nawet dziesiątki milionów lat i dlatego mogą się gromadzić. A krótki okres życia innych transuranów najwyraźniej nie dawał nadziei na spotkanie z nimi w naturze. Nic dziwnego, że jeszcze do niedawna uważano, że pluton jest ostatnim elementem układu okresowego, wciąż występującym na naszej planecie.
Ale badania grupy radzieckich fizyków i chemików pod kierownictwem W.V. Cherdyntseva obaliły tę wieloletnią opinię.
Niejednokrotnie odnotowywano przypadki, gdy badana próbka okazała się bardziej radioaktywna, niż można by się spodziewać, sądząc po ilości zawartych w niej pierwiastków promieniotwórczych i produktów pośredniego rozpadu.
Przez długi czas nie udało się znaleźć wyjaśnienia tego zjawiska. Po odkryciu plutonu w rudach uranu stwierdzono, że w większości przypadków to jego obecność powoduje nadmierną aktywność. Od tego czasu przyjmuje się, że ilekroć aktywność próbki jest większa niż powinna, to nadwyżkę należy przypisać plutonowi.
Jednak grupa VV Cherdyntseva, prowadząc badania składu izotopowego minerałów promieniotwórczych, stwierdziła, że w wielu przypadkach suma aktywności wszystkich pierwiastków promieniotwórczych, nawet z dodatkiem plutonu i radioaktywnych produktów pośrednich jego rozpadu, jest nadal mniej niż faktycznie obserwowana aktywność. Naukowcy oczywiście wychodzili z założenia, że powinni szukać innego pierwiastka radioaktywnego, którego nie da się wychwycić chemicznie.
 Badanie dziwnych próbek wykazało, że zawierają one nadmiar uranu-235 w porównaniu z ilością obliczoną teoretycznie. Ale uran-235 jest końcowym produktem rozpadu sauranowego pierwiastka kuru otrzymanego w laboratorium. Jeśli tak jest, to w naturze nie ma krótko żyjącego kurium laboratoryjnego, ale część jego długowiecznego izotopu.
Postanowiono spróbować go znaleźć.
Niekończące się pomiary ... A oto wynik: długowieczny izotop, kur-247, został odkryty, a jego okres półtrwania wynosi około 250 milionów lat. Dlatego w naturze jest inny pierwiastek sauranium!
Ale wśród pośrednich produktów rozpadu kuru powinien być ameryk-243. Dlatego też ameryk powinien również występować w przyrodzie.Nowa seria pomiarów - i założenie jest uzasadnione: rzeczywiście, w badanych próbkach znalazł się również ameryk!
To prawda, że zawartość curium w przyrodzie jest znikomo mała: w badanych próbkach nie przekraczała stu milionowych części procenta. Ale fakt, że oprócz plutonu, pierwiastki sauranowe, aż do kuru włącznie, powstają nie tylko w laboratoriach, ale także w głębinach planet i gwiazd, został udowodniony.
N. Iwanow, A. Livanov, V. Fedchenko
|
