|
 Odkąd człowiek zaczął rządzić ziemią, jego życie związane jest z chlebem powszednim. Podstawą chleba jest skrobia - pszenica, proso, żyto, ryż i kasza gryczana.
Skrobia nie spala się w organizmie tak szybko, jak cukry proste. To wystarczy na długi czas. Zapewnia uczucie sytości. Do tej pory wciąż prymitywne ludzkie plemiona zbierają dziką skrobię. Australijscy aborygeni - bulwy dzikiego ignamu i nasiona araukarii przypominającej sosnę. Indianie Andów - bulwy dzikich ziemniaków i nasturcji. Indianie kalifornijscy gotują żołędzie do wykorzystania w przyszłości.
Większość ludzkości używa roślin uprawnych. Wolą zboża. Około połowa ludzi wybrała ryż. Druga połowa to pszenica z żytem. Są jednak obszary, w których wolą coś zupełnie innego. Nie zawsze jest opcjonalne. Często wymuszony. Gdzie jest kukurydza. Gdzie jest plaga. Gdzie jest Gaoliang.
Dzikie zwierzęta z entuzjazmem witały pojawienie się uprawianych roślin skrobiowych. Szybko zmieniła dietę, wyczuwając, że zboża lub bulwy wyhodowane przez ludzi są bardziej pożywne, aw każdym razie nie gorsze niż dzikie orzechy i żołędzie. Jednak podczas nalotów i nalotów na plantacje zwykle przestrzegają tego środka, a za szkody wyrządzone polom i ogrodom warzywnym płacą cenę niszcząc szkodniki - owady i chwasty. Ludzkość nie zawsze dostrzega i docenia tę korzyść.
Czy warto hodować grykę? Takie pytanie zadał czytelnikom rosyjska „Gazeta rolnicza” w 1886 roku. I nie raz. W czterech numerach powtórzono ten sam apel - zająć się kapryśną kaszą gryczaną. Cztery lata później gazeta wróciła do aktualnego problemu. Tym razem pytanie padło dosadnie: czy powinniśmy porzucić kulturę gryki? Potem ukazał się bardzo pesymistyczny artykuł „Zapomniany chleb”. Inne organy drukowane nie pozostawały w tyle. „Zagrożona roślina” - napisano w 1901 roku w czasopiśmie „Khozyain”.
Co jest nie tak? Dlaczego ulubiona kasza gryczana wszystkich miałaby zniknąć ze stołu obiadowego? A naleśniki gryczane? Dlaczego kasza gryczana, która daje nie tylko ziarno, ale w dodatku miód, okazała się „zapomnianym chlebem”? W końcu całkiem niedawno w Rosji był to pierwszy chleb! Rosja była uważana za pierwszą na świecie potęgę gryki (tak przy okazji, a teraz też!).
W trudnych dniach gryka zawsze ratowała Rosjan. Kiedy w połowie ubiegłego wieku chrząszcz padł na pszenicę, chłopi przypomnieli sobie o kaszy gryczanej. Zastąpiła pszenicę i uratowała się od głodu. Przyciągnęła nie tylko owsiankę i miód. Były jeszcze trzy inne zalety, którymi nie mogło się pochwalić żadne uprawiane ziarno.
Po pierwsze, może rosnąć na tak ubogiej i ubogiej glebie, gdzie inne uprawy zawiodły. Po drugie, nie wymagał głębokiej orki. Bez najmniejszego. A co najważniejsze, wypędziła chwasty z pól. Kasza gryczana została z pewnością stworzona specjalnie na biedne chłopskie pola centralnej Rosji z ich wiecznym brakiem nawozów, płytką orką i chwastami.
Z chwastami szybko się uporano. Nawet najpotężniejszy z nich nikli i zwiędł pod baldachimem szerokich liści. Panowała tropikalna ciemność. Nawet mszyce - wieczna plaga sadów i warzywników - zostały usunięte z ponurego nieładu. I ogólnie szkodniki próbowały ominąć to stworzenie.
 Przy tak zwycięskiej sytuacji gryka szybko stała się modna. Co najważniejsze, nie wymagał specjalnej pielęgnacji. I tak to rozpalili, że nawet nadwyżka pojawiła się na sprzedaż. W prowincji Czernigow jedną czwartą gruntów ornych zajmowała ta uprawa. Na wielką skalę został wprowadzony w prowincjach Kursk i Saratów. Chłopi orłów zachowywali się najmądrzej ze wszystkich. Nie tylko rozszerzyli klin gryki, ale wprowadzili odpady do biznesu - łuskę, łuskę, która pozostaje po obieraniu ziarna na płatki. Łuskę zastąpiono drewnem opałowym. Płonął jak węgiel i nie był nic wart. Zaczęli odmawiać drewna opałowego zarówno w miastach, jak i na osiedlach. I chociaż drwale musieli szukać nowej pracy, ile drzew przetrwało! Ile lasów przetrwało z wyrębu!
Jednak gdy rozwój gryki zaczął gromadzić popiół, zaradni chłopi orła również znaleźli dla niego zastosowanie. Nagle w całej południowej Rosji pojawiło się wiele fabryk potażu. Potaż otrzymywano z popiołu gryczanego najwyższej jakości. Ash był bardzo poszukiwany. Zapłacili za to dziesięć razy więcej niż za zwykłe żyto. Tym samym gryka była jedyną rośliną na świecie, która nie produkowała żadnych odpadów. Idealny do nowoczesnego rolnictwa i ochrony!
Niestety, boom gryczany nie trwał długo. Pod koniec wieku, w ciągu około 30 lat, produkcja rdzeni spadła trzykrotnie.
Dlaczego? Zaczęli mówić, że przyczyną wszystkiego jest choroba gryki.
Rzeczywiście, jest takie nieszczęście. Jego istota jest następująca. Wierząc w przydatność naszego przyjaciela, zaczęli karmić bydło i zieleninę gryczaną. A potem pojawiły się ciekawe fakty. Jeśli karmiono czarne krowy, wszystko szło dobrze. Jeśli biały - choroba się rozwinęła. Powieki były opuchnięte, uszy obwisłe. Wysypka rozprzestrzeniała się po moim ciele. Burenki stały z pochylonymi głowami, przygnębione i obojętne na lśniące słońce i błękitne niebo. Jednak gdy tylko zostały przeniesione do ciemnej stodoły, objawy choroby zniknęły - i po kilku dniach rogate piękności ponownie wydały przepisaną porcję mleka. Owce zachowywały się w ten sam sposób.
Oczywiście jedna historia z czarno-białym bydłem nie mogła przesądzić o losie gryki. Wciąż szukali przyczyny. I zwracali uwagę na zbiory. Porównaliśmy je przez kilka lat i stwierdziliśmy: nie mają stałości! Teraz pojemniki na ziarno pękają, a dolne sekcje są puste. To prawda, że w dobrych latach kapryśne stworzenie dawało stokrotnie wymuszony strajk głodowy, ale nigdy nie można było powiedzieć, co go czeka - zysk czy strata?
Brytyjczycy, którzy kochali ziarno nie mniej niż nasze, w rozpaczy całkowicie zrezygnowali z jego siewu. Jeśli trochę urosną, to tylko dla ... bażantów! Znaleźli zamiennik dla siebie - płatki owsiane. W przypadku owsa kłopot jest znacznie mniejszy.
Rosyjscy agronomowie nie poszli na łatwą ścieżkę.
Postanowiliśmy rozwiązać problem do końca. A w 1898 roku stacja doświadczalna Shatilov w regionie Oryol otrzymała specjalne zadanie od Ministerstwa Rolnictwa - aby dowiedzieć się: co spowodowało niestałość zbiorów?
Rzeczywiście, co? Czego brakuje w skromnej roślinie? O co chodzi? W glebie? W klimacie? W samej roślinie? Agronomowie zaczęli od gleby.
I to nie przypadek.
Obornik to najlepszy i najbardziej niezawodny eliksir, który jest w stanie tchnąć życie w zubożoną, zaoraną glebę - bo gryka wydawała się niepotrzebna. Uważano, że był jej nawet szkodliwy! Przeciwwskazane! Im dalej od hałd odchodów, tym większy plon - agronomowie już się tego nauczyli.
Patrząc na prawdę, wyznaję: kasza gryczana uprawiana na obornikach wcale nie jest zła. Jest po prostu cudowna. Wysoki, wydatny, bujny. Jednak jej skromny towarzysz z pustej gleby plonuje trzy, a nawet dziesięciokrotnie więcej zboża. U wysokiej i pięknej kobiety wszystkie soki przechodzą w zieleń.
Roślina jest w trakcie tuczu. Dla ziarna prawie nic nie zostało. I jak bardzo zdziwił się świat naukowy, gdy pewnego dnia udało się wyhodować najwyższe plony na polu z obornikiem. Z dziesięciny otrzymano 180 pudów, ale na zwykłym, skromnym polu tylko 5! Z początku nie mogli zrozumieć, o co chodzi. Sprawdziliśmy obornik. Czy to zwyczajne? Nie, nie całkiem zwyczajne. Zabrano go z obory, gdzie krowom podawano obowiązkowy dodatek do pożywienia - sól. A obornik był solony.
Wielu agronomów rzuciło się wtedy, by wlać sól pod grykę. Czasami dostaliśmy przyrost zboża. Innym razem - nie. Ale ogólnie rozumieli: chociaż gryka rośnie na pustej glebie, nadal nie jest źle dodawać nawozu. Jednak przyczyna nietrwałości gryki pozostała niejasna. Czy to może być sama natura rośliny?
Może. Gryka to wyjątkowa roślina. Zacznij od kwiatów. Oni są różni. W niektórych pręciki są wyższe niż słupki, w innych wręcz przeciwnie. Ten „przeskok” nie jest przypadkowy. Służy jako zapylenie krzyżowe. Słynny naukowiec Karol Darwin już dawno zauważył różnorodność kwiatów i jako pierwszy dowiedział się, jaką rolę odgrywają one w życiu rośliny. Na szczęście w tamtych latach w Anglii nadal sadzono grykę.
Obliczenia natury są proste i dokładne. Pyłek kwiatowy z długimi łodygami powinien dostać się na długi.Darwin nazwał tę metodę legalną. Jeśli pyłek z krótkich pręcików dostanie się na długie słupki, zapylenie jest nielegalne. Przy legalnym zapyleniu uzyskuje się więcej owoców. Potomstwo jest silniejsze, zdrowsze, bardziej płodne.
Pszczoły zapewniają legalne zapylanie. Jeśli w pobliżu pola znajduje się pasieka, zapylenie jest gwarantowane. Pszczelarze otrzymują doskonały miód gryczany. Leczniczy miód. Nie bez powodu mieszczanie go ścigają, więc kiedy się zaczyna
epidemia grypy. Oczywiście w zapylaniu pomagają dzikie pszczoły, osy, a nawet zwykłe muchy. Ale zostało tylko kilka dzikich pszczół i os. Są mieszkańcami nieużytków. Przetrwały tylko w wąwozach i zagajnikach. A pasieki nie zawsze są w pobliżu pola.
Dlatego zrozpaczeni agronomowie sięgają po ostatnią deskę ratunku. Użyj brutalnej siły. Przeciągają linę przez różowe pole, na którym zawiązane są szmaty. Albo gazę. Łodygi się zgniatają. Kwiaty się trzęsą. Pyłek dostaje się na słupki. Kto jednak może zagwarantować, że dojdzie do legalnego zapylenia? Pszczoła wykona pracę lepiej. Jaszczurka. Szybciej. Co więcej, aby uzyskać dobre zapylenie, musisz odwiedzić każdy kwiat pięć razy z rzędu.
Owady są przyciągane do kwiatów gryki z nieodpartą siłą. Znawca tej kultury L. Althausen opowiedział o tym, jak to wygląda w praktyce na I Kongresie Rosyjskich Robotników Rolniczych w 1902 roku. Kongres został zwołany głównie z powodu bzdur. Althausen relacjonował tam swoje eksperymenty. Podzielił rośliny gryki na dwie grupy.
W pierwszej zakrył krzaki drucianymi zaślepkami. W drugiej nic nie opisałem. Opuścił latające bractwo z pełną swobodą działania. Sieci z chronionych krzaków usuwano na minutę dopiero wieczorem, gdy bucząca armia rozbiegła się na odpoczynek. Tutaj podlewano rośliny. Na wszelki wypadek, dla bezpieczeństwa, był wartownik z miotłą. Odpędzał przypadkowe muszki.
Pomimo podwójnej linii obrony muchy próbowały szturmować drucianą fortecę. I nie bez sukcesu. Chociaż uczeń wściekle machał miotłą w momencie podlewania, nadal przedarli się do nektaru. I wydawało się, że przyklejają się do kwiatów.
Uczeń złapał zuchwałego gościa za skrzydła. Gwałciciel pisnął żałośnie, ale pokusa była zbyt wielka. Nie można było odciągnąć muchy od kwiatu.
W tym samym miejscu, w którym wartownikowi udało się odeprzeć atak muszek, zatrzymał się czas na grykę. Krzewy, które odrosły, dawały długie owoce, a liście, już niepotrzebne, żółkły i odpadały. A pod siatkami liście wciąż były zielone i chociaż był już wrzesień, szeroko otwarte kwiaty błyszczały nektarem. Można go było zobaczyć gołym okiem. Te kwiaty, przy całym swoim wyglądzie, wymagały owadów. Wydzielały oszałamiający zapach. Przyprawił ucznia o zawrót głowy.
Więc pszczoły to wielka siła. Jednak sami nie mogą rozwiązać problemu gryki. Staraliśmy się otoczyć pasiekami pola gryki. Zbiory potroiły się. Wydaje się, że dużo? Policzmy. Pszenica na krąg daje dwadzieścia centów na hektar. Kasza gryczana - pięć. Jeśli stworzysz idealny reżim zapylania, gryka da trzy razy więcej ziarna - piętnaście centów. A pszenica nadal nie nadrobi zaległości. Jaki jest teraz haczyk?
Jeśli przypomnimy sobie krewnych uprawianej gryki, okazuje się, że wszyscy są mieszkańcami wilgotnych miejsc. Gryka dzika pnie się wyżej w góry, gdzie jest bardziej wilgotno. Lub przytul się do brzegów rzek i jezior. Są też absolutnie wodni mieszkańcy - amfibia z dwumetrową pływającą łodygą. A sam towarzysz naszego stołu, biegnąc dziko, wychodzi z pól na brzeg zbiorników i tam doskonale owocuje.
Wszystko to sugeruje, że kulturowa kasza gryczana pochodzi z wilgotnych miejsc. Historycy od dawna spierają się: gdzie? Zgodziliśmy się, że pochodzi z Himalajów. To prawda, nazwa jest trochę zagmatwana. Przypomina o Grecji. Możliwe, że sprawca zamieszania przyjechał do nas z Grecji. Grecy zabrali go ze Wschodu, z Himalajów.
Warto przyjrzeć się „portretowi” gryki, bo okazuje się, że historycy mają rację. Bardzo różni się od innych zbóż: pszenicy, prosa, żyta. Te mają wąskie liście. Często nadal są pokryte niebieskawym nalotem wosku, aby mniej odparowały. Gryka ma szerokie ulistnienie - nie bez powodu zacienia i wyrzuca chwasty.Szerokie i delikatne blaszki liściowe są wspomnieniem wilgotnych himalajskich lasów. Szeroki arkusz bardzo często wyparowuje nieekonomicznie.
Wniosek nasuwa się sam. Aby gryka dawała doskonałe plony, konieczne jest stworzenie dla niej „warunków himalajskich”. Więcej wilgoci. Stąd pamiętam jedną radę dawnych agronomów: nie siej gryki daleko od lasu. W pobliżu lasu czuje się bardziej komfortowo. Bliskość lasu niejako przywraca pewną część himalajskiej atmosfery. Klimat staje się łagodniejszy, nektar nie wysycha tak szybko. Podczas suszy nektar gęstnieje i staje się niedostępny dla pszczół. Ta stara obserwacja została przypomniana, gdy szukali przyczyny niestałości gryki. Czy to nie problem, że lasy zostały wycięte i nie ma wystarczającej ilości wilgoci dla gryki? Klasyk agronomii I. Stebut był tego pewien. Powiedział to na kongresie w 1902 roku.
 |
| Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, 1885 |
Zastanawialiśmy się, jak inaczej wyjść z impasu. Czy jest jakiś sposób na uniknięcie suszy? A potem profesor S. Bogdanov przemawiał na kongresie i opowiedział, jak rolnicy z prowincji połtawskiej wychodzą z trudnej sytuacji. Zastosowali tak niezwykłą metodę, która zadziwiła cały świat naukowy. Nie licząc się z powiedzeniem „Nie oczekuj dobrego plemienia od złego nasienia”, zaczęli postępować dokładnie odwrotnie. Na nasiona nie zostawiaj najlepszego ziarna, ale kup. Najlepsze zostały sprzedane. Chłopi w regionie moskiewskim zamierzali zrobić to samo. I to nie dlatego, że próbowali zarobić więcej pieniędzy.
Kalkulacja była inna. Na żyznych glebach rośliny z dużych nasion dają bujne, potężne krzewy. Ich wzrost jest opóźniony przez długi czas. A potem nadchodzi susza. Gryka nie ma czasu na zawiązanie wystarczającej ilości owoców. W rezultacie jest dużo słomy i mało ziarna. Zad daje małe, niewymiarowe krzewy, ale wcześnie dojrzewają. Ziarno dojrzewa na czas i nie cierpi z powodu suszy.
Delegaci na kongres byli tak zdumieni metodą zad, że nie mogli od razu jej ocenić: zaakceptować, czy skrytykować? Czy jednak na świecie można znaleźć odporną na suszę grykę zamiast zwykłej? A skoro ojczyzna zwykłej gryki z Himalajów, tam zwrócili oczy. I wkrótce znaleźli to, czego potrzebowali, himalajską grykę, która wcale nie bała się suszy. Nazywało się w języku indyjskim - Fafra. Profesor A. Batalin gdzieś go zdobył i wysłał do prowincji kijowskiej na eksperyment. Zasiane na polach przez trzy lata z rzędu. Działało doskonale. To prawda, że rosło przez długi czas - od kwietnia do października. Ale wymiary były również godne pozazdroszczenia. Wysoki na dwa metry. Łodygi są grube, nasiona duże, jak groszek. A jednak Fafra nie wyszedł na jaw. Zapobiegała jej chłód. Wrażliwy na mróz.
Ze względu na obiektywizm przyznaję: nasza domowa kasza gryczana nie jest dużo bardziej odporna. Szczególnie dotknięte są młode pędy. Nie tolerują nawet najmniejszego mrozu. Dlatego doświadczeni agronomowie późno zaczynają siać grykę. Czasami w czerwcu. Po owsie i ziemniakach. Czerwiec daje gwarancję na poranki. Ale wtedy i tak już krótkie lato skraca się. I jeszcze jedno niebezpieczeństwo: czas napełniania ziarna może spaść w okres upałów i suchej ziemi.
Jak być? W ten sposób z trudnej sytuacji wyszedł kurski hodowca I. Paulsen. Zaczął siać chłodną roślinę, kiedy nie można było jej zasiać, a mianowicie w środku majowego poranka. Nieszczęsne małe roślinki, wylęgające się tylko z nasion, poczerwieniały jak po oparzeniu i zwinęły się w kłębek, wysychając.
Doświadczone działki Paulsena wyglądały jak cmentarze. Jednak wśród masy umierających roślin wciąż można było znaleźć takie, w których błyszczało życie. Jednostki oczywiście na tle ogólnej klęski, ale to właśnie tych jednostek potrzebował agronom. Jesienią zbierał od nich nasiona. Zasiane. Operację powtarzano przez dziesięć lat z rzędu. Wynik spełnił oczekiwania. Paulsen dostał szczep, który mógł wytrzymać minus cztery stopnie!
A potem agronom ponownie zachował się wbrew zwykłej procedurze. Zaczął siać nie później niż mróz. I nawet podczas nich. A wcześniej. W kwietniu. Nie później niż 25. Obliczenia są następujące. Dopóki nie nadejdzie majowy poranek, rośliny będą już silniejsze i nie będą cierpieć. I tak się stało. Agronomowie jednogłośnie nazwali tę bezkonkurencyjną odmianę „Kasza gryczana kwietniowa Paulsena”.
Więc chodzi o różnorodność? Nie, nie tylko w nim.W ciągu ostatnich dziesięcioleci 25 stacji hodowlanych walczyło o stworzenie produktywnej odmiany. Niestety, eksperci uważają, że generalnie niemożliwe jest stworzenie takiej odmiany, ponieważ nie jest to kwestia odmiany, ale warunków, w których rośnie gryka. Był taki przypadek. Hodowcy wyhodowali odmianę Kalininskaya. Doskonała różnorodność. Ale kiedy w samym regionie Kalinina chciałem przyjrzeć się tej różnorodności, powiedzieli mi: „Znajdziesz ją tylko w jednym miejscu - we wsi Emaus”. Poszedłem do Emaus. Znalazłem pole gryki. Róża, pachnąca. W sumie są dwa hektary. Pytam: „Dlaczego w regionie nie ma innych pól? A po co więc zdobyć nasiona? ” Agronomowie mówią: „Zasiewamy na inne obszary. Ale w domu jest to trudne. Warunki są zbyt trudne… ”
A więc wracając do punktu wyjścia: warunki ... Eksperci obliczyli: nasz klient ma około 500 kwiatów na jednej roślinie. Na hektarze - od dwóch do trzech miliardów. Jeśli z każdego wyrośnie owoc, plon wzrośnie dziesięciokrotnie. Dwadzieścia, czterdzieści razy! Kasza gryczana z hektara da 200 centów, podczas gdy pszenica na najlepszych dotychczas polach daje tylko 70. Czy nie warto się nad tym zastanawiać nad warunkami dla gryki?
Cóż, może możemy podsumować. Sytuacja z kaszą gryczaną jest trudna. Dopóki ta kultura nie poddała się jeszcze woli człowieka. A świat, tracąc cierpliwość, odwrócił się od niej.
Wygląda na to, że za granicą najbardziej rozwinęła się Kanada. I teraz? W ogromnej Kanadzie jest tylko ... 20 tysięcy hektarów. Drobiazg. Talerz owsianki przypadający na duszę Kanadyjczyka, a nawet wtedy nie dla każdego.
Francuzi są najbardziej zirytowani. Mieli we Francji jeden rodzaj chleba, pieczony od wieków. Ciasto rozpoczęto od miodu. Tak, nie w żadnym - w kaszy gryczanej. Chleb miodowy włączony kuchnia francuska wyróżniał się nie tylko wyśmienitym smakiem. Bardzo długo zachowywał świeżość, o czym świadczy nawet encyklopedia pszczelarska w 1927 roku. Wypiekane z miodem gryczanym i ciastami. Nie wysychały przez miesiące i nie traciły smaku.
Francuscy piekarze otrzymywali miód gryczany z Anglii. Całość kupiliśmy z Wysp Brytyjskich.
Ale Brytyjczycy stracili zainteresowanie trudną kulturą gryki. Źródło błogości wyschło. Piekarze próbowali zastąpić pożądany eliksir innym rodzajem miodu.
Ale bez sukcesu. I nie ma nic więcej do gotowania nieutwardzonego chleba.
I tylko w naszym kraju gryka nie zniknęła. Zabierają ją z okolic Orle i Biełgorodu, z okolic Kurska i ukraińskiego leśnego stepu. To tutaj królestwo gryki znajduje się w pobliżu lasu i pola. Zwracamy szczególną uwagę na to stworzenie. Piszą o nim magazyny i gazety. Podejmowane są uchwały. Rośnie wynagrodzenie za pracę. A naukowcy odkrywają ostatnie sekrety kapryśnej rośliny.
Mamy też miód gryczany, brązowy jak czekolada, zawsze rozpływający się w ustach od obfitości fruktozy.
I o zapachu, którego nie można pomylić z żadnym innym miodem na świecie.
A. Smirnov. Wierzchołki i korzenie
|
