|
 Starożytni nie lubili owsa. Wśród najstarszych - Egipcjan i Hindusów - nie figurował nawet w leksykonie. Wydaje się, że Rzymianie mówili o nim po raz pierwszy. Około dwóch wieków pne. Besztali pod każdym względem.
"Jesteś pielenie, spróbuj wyrwać owies!" - doradził Cato. "Jeśli zobaczysz owies na polu, potraktuj to jako przegraną sprawę!" - powtórzył mu później Cycero. Poeta Wergiliusz pisał nawet o tym wiersze, które brzmiały mniej więcej tak: „A żniwa zwiodły nas jałowym owsem ...” Pliniusz Starszy, słynny rzymski naukowiec, mówił już w I wieku najbardziej zdecydowanie: „Najważniejsze wadą chleba jest owies! " Ale dlaczego występek i skąd wzięła się ta irytująca roślina, jak się okazało na rzymskich polach, pozostało niejasne.
Minęło tysiąc lat. I jeszcze kilka wieków. Nadszedł XIX wiek. Już jedli owsiankę z mocą i głównym pokarmem i karmili konie, ale nie było więcej informacji o owsie. Wielu próbowało rozwiązać problem owsa. Nie mniej szanowani ludzie niż Cato i Cicero. Wspaniały Karl Linneusz. Najwybitniejszy biolog Jean Baptiste Lamarck. I twórca geografii roślin A. Dekandol. Nikt nie miał szczęścia. Tylko akademik NI Wawiłow miał zaszczyt podnieść zasłonę ignorancji. Historia tego wydarzenia jest następująca.
Persja, 1916. Akademik Vavilov prowadzi wyprawę botaników obok ormiańskich wiosek. Ich mieszkańcy przenieśli się tutaj za panowania Abbasa Wielkiego z tureckiej Armenii i zabrali ze sobą swoją zwykłą kulturę - pszenicę orkiszową. Wysiewano go przez trzy wieki z rzędu, chociaż nikt inny w Persji nie uprawiał go. Orkisz to atawizm w rolnictwie. Anachronizm. Wymierająca kultura. Utrzymany tylko dzięki sile tradycji. Ponadto smak i aromat pieczonego chleba. A zwłaszcza owsianka.
To właśnie te skrawki łąk zaintrygowały akademika. W środku kłosów pszenicy zauważył szare wiechy owsa. Powtarzają się w każdej dziedzinie jako regularność, jako niezbędny atrybut. Owies - znany z dzieciństwa „koński chleb” - rośnie tu nie jako legalna uprawa polowa, nie jako szanowana roślina zbożowa, ale jako chwast, prześladowany i pogardzany. Jak oset lub trawa pszeniczna.
Na początku Wawiłowowi wydawało się, że najczęściej wysiewany jest owies. Przygląda się uważnie - nie, nie całkiem to samo. Są różnice. I znaczące. Wiecha, podobnie jak grzywa, jest ścięta z jednej strony. Krótkie też. Z drugiej strony łuski z kłoskami i kwiatami są długie, nadmiernie wydłużone. Tylko specjalne, nowe formy.
Tylko myśl: owies z pól ormiańskich - przypadkowa kaprys natury? Jedyne zjawisko na świecie? A może owies jest stałym towarzyszem orkiszu na świecie? To ostatnie zostało wkrótce potwierdzone. Owies chwastów znaleziono w uprawach orkiszu w prowincji Simbirsk, niedaleko Ufy i Kazania. I tutaj owies wyglądał jak gatunek hodowlany, ale różnił się wyglądem. Jeden został znaleziony i dość niezwykły. Wszystko kudłate, jakby aksamit z wielu małych włosków.
Vavilov chętnie się dowie, jak się mają sprawy w innych częściach świata, w innych krajach. Listy śledcze lecą do Dagestanu, Bułgarii, Abisynii. Nawet do Kraju Basków na Półwyspie Iberyjskim. Stamtąd próbki są wysyłane do Leningradu. Obraz powtarza się wszędzie. Tam, gdzie orkisz, jest owies. Bardzo podobny do siewu. I trochę inaczej. Owies towarzyszący. Owies z chwastów.
Orkisz nie zawsze dobrze dogaduje się z orkiszem. Pszenica często przeżywa. Chłopi nad Wołgą od dawna narzekali: „Siewamy orkisz - zbieramy owies!” Przerażeni atakiem chwastów poważnie myślą: czyż pszenica nie odradza się w owsie? Skąd to pochodzi? Rzeczywiście, nieszczęsny orkisz czasami całkowicie tonie w niebieskawym deszczu wiech owsianych. Im dalej na północ, tym gwałtowniejszy staje się atak owsa.
 Łańcuch wydarzeń uchwycony przez akademika prowadzi go do paradoksalnej konkluzji. Nikt nigdy nie wprowadził owsa do kultury. Zrobił to sam, przyszedł z punkcikiem i wypędził go. Niezależnie od woli człowieka, a nawet wbrew tej woli.I kolejny wniosek, nie mniej oszałamiający: nasz owies z północy jest dzieckiem południa. Jego początki, miejsce narodzin to góry Abisynii, grzbiety Morza Śródziemnego. Różne adresy, ale wcale nie jeden, jak myśleli szanowani klasykowie przed Wawiłowem.
Świat docenił wszystkie zalety owsa znacznie później niż zalety ryżu i pszenicy. Mówią, że stało się to dzięki koniom. Kiedy potrzebowałeś wysokokalorycznej paszy dla kawalerii. Około dwóch tysięcy lat pne. To nie jest prawda. W przeciwnym razie dlaczego Rzymianie mieliby uważać owies za katastrofę dla ich pól? Ale fakt, że konie wybierają owies ze wszystkich potraw, jest dobrze znanym faktem: nie prowadź konia batem, ale prowadź owies!
Dzikie zwierzęta ceniły owies nie mniej niż konie. Oczywiście wtedy docenił, kiedy zaczęli go siać. Nowe danie szczególnie spodobało się Mishce Toptygin. Zamiłowanie Toptygin do owsa to fakt. Każdy myśliwy wie, że jesienią najłatwiej i najprawdopodobniej złapać niedźwiedzia na skraj pola owsa. I wielu haniebnie wykorzystuje tę słabość stopy końsko-szpotawej, zabijając go nie w uczciwej walce, ale wymykając się zza rogu.
Toptygin nie zje tak dużo. Niewiele i deptać. Ale ciekawie jest go teraz oglądać. Kudłaty niedźwiedź toczy się na owsie zwykle w nocy. Zgniata kruche łodygi. Zasysa opuchnięte wiechy. Potargane plecy hałaśliwie kołyszą się po trawie. Szelest w owsie, jakby padał deszcz lub wiatr wygina wiechę.
Przyrodnik A. Onegov, który żył wśród niedźwiedzi przez dwa lata i zdołał zdobyć do nich zaufanie, mówi, że jeden niedźwiedź poszedł na owies otwarcie, nie ukrywając się i nie zwracając uwagi ani na bydło, ani na ludzi.
„Wyjeżdżałem z lasu, przechodząc przez ulicę z pełnym widokiem na całą wioskę. Siedział wygodnie na skraju pola owsa, więc siedząc na tylnych łapach, czołgał się po owsie, grabiąc przednimi łapami dojrzałe wiechy i ssąc je powoli.
Zaintrygował przyrodnika i innego niedźwiedzia. Śledząc stopę końsko-szpotawą na szlaku, Onegov zauważył, że jego zwierzak bardzo się spieszył, jakby spóźniał się na randkę lub spieszył z ważną sprawą. Nie zwracał uwagi na mrowiska, na które wielki myśliwy unikał zarośli dojrzałych borówek. Wreszcie ślady prowadziły na dużą polanę. Toptygin obszedł polanę, usiadł na niej, jakby coś zgubił i odwracając się gwałtownie, zniknął w sąsiednim wąwozie.
Po rozważeniu okoliczności przyrodnik zrozumiał, o co chodzi. Owies wcześniej wysiewano na łące. W tym roku ludzie wyjechali. Łąka pozostała nie obsiana. Mishka nie mógł tego wiedzieć. Przyszedł o wyznaczonej godzinie, aby skosztować owsa i zniechęcił się, że nie znalazł swoich ulubionych wiech.
A oto jak inny świadek z miasta Nelidov opisuje owsiankę Toptygina: „Chwytając łodygę łapą, przyciągnął je do siebie, wziął do ust i przeciągnął wiechy przez zęby, odrywając ziarna awaria. W tym samym czasie, głośno chrupiąc, przeżuwał, głośno pociągał nosem i z przyjemnością zamykał oczy.
Jednak czy istnieje tylko jeden miłośnik owsa ze stopą końsko-szpotawą? Jesienią z pól owsa wyrastają ciężkie cietrzewie i cietrzewie. Ich rogi są ciasno upakowane zbożem. Gryzonie również nie śpią. I to nie przypadek. Owies zawiera dużo więcej tłuszczu niż pszenica, żyto i inne zboża. Pięć lub sześć procent. Więcej niż mleko. Nic dziwnego, że płatki owsiane są tak satysfakcjonujące.
A może zamiłowanie zwierzęcia do owsa należy tłumaczyć nie tylko zawartością tłuszczu? Wydaje się, że pierwszymi, którzy to zrozumieli, byli Brytyjczycy. Zauważyli, że indyki żywiące się owsem są cenniejsze na rynku niż te, które żywią się innymi zbożami - pszenicą, jęczmieniem czy kukurydzą. Sprawdziliśmy, o co chodzi. Okazało się, że ich mięso nabiera szczególnego smaku i nieporównywalnego aromatu, którego nie ma żadna inna karma.
Owies nie działa w ten sam sposób na różne ptaki. Kurczaki, które nie otrzymują owsa, zaczynają wyciągać pióra. Czasami stają się nawet kanibalami. Warto wprowadzić je na dietę owsianą, a od razu wszystko wraca do normy. Okazuje się, że owies zawiera pewne substancje, które są bardzo potrzebne wszystkim żywym istotom. Które z nich są nadal nieznane. Nie bez powodu osobom z chorymi oskrzelami przepisuje się picie wywaru z owsa w mleku. A choroba ustąpiła. Tylko ziarno powinno być całe. Z łuskami.
Jeden przyrodnik przypomniał sobie, że papuga, którą trzymał w klatce, witała go radosnymi okrzykami, gdy właściciel podchodził do niego z wiązką zielonego owsa. Nawet ptaki tropikalne przepojone miłością do naszych północnych zbóż. Pewien Belg miał dwa papużka falista i zniknął wśród drzew pobliskiego parku. Wyszukiwania nie przyniosły żadnych wyników. Tymczasem, jak się później okazało, nie zginęli, ale przeżyli. I nawet pisklęta zostały wyniesione. Jesienią cała hałaśliwa firma została znaleziona na polu owsa, gdzie znaleźli schronienie i wysokokaloryczne jedzenie.
Pierzasty ludzie lubią nie tylko ziarno. I liście też. Szczególnie gęsi. Gęsi zimujące w Morzu Kaspijskim zdają się kochać zieleninę owsianą bardziej niż inne trawy. Kiedy liczba ptaków zaczęła się zmniejszać, obserwatorzy ptaków próbowali siać owies. To odniosło skutek. Zieleń wyrosła, a gęsi znów zostały przyciągnięte do Morza Kaspijskiego.
 A jednak drugie miejsce zakochane w owsie zajmują nie cietrzewie czy gęsi, ale zające. W gospodarstwie myśliwskim Zavidovsky w pobliżu Kalinina zającowi dano do wyboru różne pożywienie. Zawieszono je na sznurze z girlandami. Rusakowie wybrali snopy owsa. Zamiłowanie do owsa czasami pokonuje nawet strach przed lisem. Mówią o tej sprawie. Zając siedzi na skraju pola i je owies. W pobliżu krąży lis - łapiąc myszy. Oczywiście ukośnie widzi lisa. Ale przepraszam, że rzucam słodkim owsem. Gdy tylko lis poruszy się nieznacznie w kierunku zająca, ukośny ucieknie z powrotem w tym samym odstępie. Zachowaj dystans - i znowu po jedzenie!
Cenione tłuste zboża i dziki. W Polsce, gdzie dzik uważany jest za centralną postać wśród leśnych braci, starali się matematycznie ocenić pasję dzika. Porównaliśmy, o ile atrakcyjniejszy jest owies wśród innych „marynat”. Czterdzieści tysięcy polskich knurów zjada specjalnie dla nich wyhodowany owies i ziemniaki. I chociaż bulwy są tak przyjemne w kopaniu, ziemniaki odwiedza się dwukrotnie rzadziej. Pszenica i żyto cztery razy.
A teraz wróćmy do pytania, od którego zaczęliśmy: kto jest założycielem uprawianego, siewnego owsa? Nadal nie ma pełnej jasności. Akademik A. Maltsev podejrzewał, że owies pochodzi z chwastu - dzikiego owsa. Jedynie sam dziki owies jest nadal mało zbadany. Na Syberii pojawił się całkiem niedawno. Na początku wieku Syberyjczycy nie mieli o nim pojęcia. W 1908 r. Czasopismo „Northern Economy” opowiadało, jak miała miejsce znajomość z nowym nieznajomym.
Pewien chłop z Ałtaju przejechał przez wieś Ostrovnoye i stwierdził, że wyczerpały się zapasy paszy dla koni. Pożyczył dwa pudy owsa od lokalnego kierowcy. Obiecał spłacić dług w drodze powrotnej. Zwróciłem go, ale nie dokładnie to, co wziąłem. Kierowca otrzymał od niego „dziwaczną mieszankę zwykłego owsa z czernią”. Ponieważ nigdy nie widział czarnoziarnistego owsa, postanowił oddzielić nieczystość od masy. Może wyrośnie coś wyjątkowego? I tak się stało.
Zasiane. Czarnozerny natychmiast zachował się w niecodzienny sposób. Rósł szybko, wyprzedzając wszystkie inne rośliny. Krzaczaste na chwale. Łodygi rozciągały się jak solidna ściana. Górowali nad sąsiednimi chlebami przez całą dłoń. A kiedy nadeszła susza i wszystko wokół zaczęło drętwieć i więdnąć, czarne ziarno nie uschło i nie uschło. Wręcz przeciwnie, zaczął nadążać. Przed terminem. Wyprzedzający czas. Kierowca nie mógł się nacieszyć swoim pomysłem iw głębi serca dziękował wieśniakowi niejednokrotnie za podarowanie mu niespotykanego dotąd owsa.
Zebrane do zbioru. Ale kiedy przybył na pole, stwierdził, że wiechy są puste. Większość ziarna zniknęła.
Zebrane mniej niż zasiane.
Tymczasem zaginione ziarna nie zniknęły. Dali się odczuć rok później, dwa lata później, dziesięć lat później ... Czarny owies zaczął pojawiać się na polach nie tylko woźnicy, ale także innych chłopów ze wsi Ostrovnoye. Potem był widziany w innych wioskach. Stamtąd nieznajomy popędził na północ i tylko rzeka Kamala na chwilę powstrzymała jego ciśnienie. W sumie w ciągu trzech lat pokonał półtora tysiąca mil i prawie dotarł do Barnauł, ponownie odpoczywając na zaporze wodnej, tym razem na rzece Ob. Na zajętym obszarze czarny owies oszołomił prawdziwy owies, zaśmiecał pola uprawne i doprowadzał chłopów do rozpaczy.Tam, gdzie osiadł nieznajomy, nie śnili już o zbożu. Nietrudno zgadnąć, że czarny owies to dziki owies.
Kuszące jest przypuszczenie, że sadzony owies pochodzi z dzikiego owsa. W uprawach stale odwiedza. Jednak wcale nie jest łatwo udowodnić, że dziki owies jest przodkiem owsa. Na zewnątrz oba są bardzo podobne. Liście mają ten sam niebieskawy kolor. Tylko blaszka liściowa dzikiego owsa jest obracana w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Tak, w kłoskach każde ziarno ma długą, skręconą szypułkę, której nie ma hodowany. Dlaczego dziki owies ma tak długą awę? Przetrwać. Uprawiany owies pod skrzydłem mężczyzny. Zaufane. Ovsyug musi polegać tylko na sobie. Aby przetrwać i wykiełkować, jego ziarna muszą wczołgać się w szczeliny w glebie, gdzie jest bardziej wilgotna. Wołek spadnie na równe miejsce, w którym nie ma luki, i tutaj awaria pomaga. Jest higroskopijny. Zmiany wilgotności. Kręgosłup jest skręcony i rozwinięty. Wołek porusza się coraz dalej i dalej, aż wpadnie w szczelinę. Cel został osiągnięty. Teraz kręgosłup nie jest już potrzebny. Wiosną - jeśli spojrzeć na to leżąc na ziemi - ze wszystkich pęknięć w polu wystają czasem krzywe dzikie bobki, jak nogi konika polnego.
Jest jeszcze jedna cecha, która pozwala dzikiemu owsowi przetrwać w kłopotach życiowych. Jego ziarna kruszą się, ale owies hodowlany nie. W tym celu dziki owies nazywano „latającym”. Trudno sobie wyobrazić, jak wiele latających ryjkowców wylewa się na ziemię w uprawach pszenicy lub owsa. Do 70 milionów sztuk na hektar! 7000 za metr kwadratowy. Nawet jeśli jedno nasiono z dwudziestu kiełków, a potem powstanie trzysta łodyg. Nic dziwnego, że w 1961 roku na Syberii Zachodniej do punktów skupu przywieziono prawie 90 tys. Ton dzikiego owsa. Oczywiście razem ze zbożem.
Skąd to się bierze, leć? Niektórzy agronomowie byli skłonni sądzić, że przyczyną tego jest owies, a nawet ... pszenica. W końcu im dłuższe ziarno uprawia się na jednym polu, tym więcej dzikiego owsa. Zaczęli sprawdzać uszy, aw 1953 roku znaleźli ziarno dzikiego owsa w kłosie pszenicy. Potem znaleźli dwa kłosy trawy pszenicznej, a każdy z nich miał też ziarno owsa. Czeski naukowiec A. Klechka znalazł wołka latającego w uchu żyta ...
Jeśli rzeczywiście wszystkie chleby zbożowe wytwarzają dziki owies, to trudno będzie wycisnąć szkodliwe chwasty ze światła. W rzeczywistości w najlepszych gospodarstwach dziki owies całkowicie przetrwał z pól. I nikt nie zrodził tego po nich. Bez żyta, bez owsa, bez pszenicy. I tutaj warto przypomnieć jeden stary artykuł, który rolnik I.Żukowski napisał o tym w 1913 roku.
Żukowski znalazł także dziki owies w kłosach pszenicy. Zastanawiając się nad przyczynami tak dziwnej okolicy, zwrócił uwagę na jeden fakt, który nie zwrócił uwagi żadnego z ówczesnych agronomów. W ogóle nie znaleziono dzikiego owsa w pszenicy. W nieszkodliwe - tak. W kolczastym - nie! Dlaczego? W końcu kolczasty rodzi własne ziarna pszenicy. Dlaczego nie zrobić tego samego z dzikim owsem? Co awn ma z tym wspólnego?
Żukowski wyciąga poprawny wniosek. Winę za tę zagmatwaną historię należy winić pszenicy. Załóżmy, że ziarno owsa nie urodziło się w kłosie pszenicy, ale przyleciało z boku (nic dziwnego - leć!). W takim przypadku awion z pszenicy nie pozwoli mu wniknąć do ucha. A jałowa pszenica nie ma takiej przeszkody. Siada tam dzikie ziarno owsa i za pomocą własnej krzywizny, wykrzywionej markizy i pod wpływem rosy, deszczu i słońca, dodaje Żukowski, ściska się, dociera do samego kłoska. Spróbuj teraz udowodnić, że nie wyrósł tutaj! Więc wprowadził w błąd niedoświadczonych właścicieli dzikiego owsa.
Wyraźna adaptacja dzikiego owsa do środowiska zaczęła wydawać się naprawdę nieograniczona dla wielu botaników. Jak tylko, powiedzmy, nie opuszczając ugoru pola, dziki owies pojawił się w tak wielkiej obfitości, w tak niewyobrażalnej obfitości, że zaczął uciskać nie tylko pszenicę, ale także jego samego!
Jego gwałtowną agresję na polach zaczęto tłumaczyć długimi lotami ziaren pod wpływem wiatru. Znowu przypomnieliśmy sobie pseudonim - latać. Szczególnie udany był w tym egipski botanik M. Farghali. W 1940 r. Badał rozproszenie sbmyanu przez wiatr na pustyni. Wybierz 65 roślin.Ovsyug był jednym z mistrzów dalekich wędrówek. Jakie było zażenowanie, gdy okazało się, że jest odwrotnie. Czy to możliwe, że Farghali przeprowadził eksperymenty niedokładnie? A może ich nie przeprowadzał, tylko korzystał z cudzych danych? Najwyraźniej nawet nie wiedział, że akademik A. Maltsev dokonał specjalnych obserwacji dziesięć lat wcześniej. Wiał wiatr, gwizdał i wył, a dzikie ziarna owsa, odrywając się od wiech, spadały prawie obok łodygi matki. I nie odlecieli. Wniosek Malcewa okazał się bardzo ważny dla praktyki. Wielu chłopów w tym czasie poddało się, gdy pojawiła się mucha. Walcz, nie walcz, i tak przyjdzie z boku!
Maltsev powiedział stanowczo: „Wykorzenić to! I nie bój się, nie przylecą z sąsiedniego pola! "
Przewiduję pytanie: jak połączyć tę ostatnią wypowiedź Maltseva z historią, która przytrafiła się kierowcy? Jak w ciągu trzech lat „czarny owies” rozprzestrzenił się na 150 wiorstach w powiecie? Czy wiatr mu nie pomógł? Maltsev, który opowiedział o tej sprawie, nie podał przyczyny. Jednak nietrudno zgadnąć. To nie wiatr pomógł, ale mężczyzna. Nawet gdyby wiatr unosił ziarna w locie, nie byłby w stanie wyrzucić ich setki mil dalej. Nasza zwyczajna sosna ma nasiona, mające doskonałe skrzydła, z trzydziestometrowej wieży strażniczej matki, przy pomocy wiatru na otwartej wyrębie odlatuje tylko ... sto metrów, a jeszcze częściej pięćdziesiąt! Gdzie mogę tu polecieć z jego półmetrową wysokością.
Tak więc, bez względu na to, jak umiejętnie mucha przystosowała się do trudnej sytuacji życiowej, nie może żyć bez pomocy osoby. Potrzebuje pomocy chłopa. Przynajmniej przez to, że orze ziemię. Tworzy w niej pęknięcia i pęknięcia, w które może się wspinać ziarno dzikiego owsa. Wrzuć garść ziaren owsa na twardą dziewiczą ziemię. Umrą haniebnie, ponieważ nie są w stanie wiercić i ciąć dziewiczej ziemi. Dziki owies to inna sprawa. Dolny koniec wołka jest ostry jak szydło. Najdłuższy kręgosłup. Ostyu chwyta trawę, szydłem wbija się w ziemię i wkręca jak korkociąg. Niektórzy dzicy mają nawet dwie awns. Podczas wirowania krzyżują się ze sobą. W tym przypadku jeden z nich się zsuwa. Następuje szok i wołek zostaje wbity w ziemię, podobnie jak nowoczesne maszyny wbijają pale w fundament przyszłego budynku. Owies samoubojowy może się siać nawet na zdeptanych poboczach dróg i pastwiskach zadeptanych przez końskie kopyta.
Dzikiemu owsowi łatwiej jest odeprzeć wszelkiego rodzaju zwierzęta. Akademik A. Maltsev, najlepszy znawca owsa na świecie, zebrał w prowincji Woroneż zbiór różnych odmian. W głodnych latach po wojnie domowej myszy nieustannie rabowały jego skarbiec. Właśnie tam leżały ziarna dzikiego owsa. „Rabusie” ich nie dotykali.
Ale wracając do dzikiego owsa. Chemicy przez długi czas nie mogli znaleźć dla niej herbicydu. Zbyt blisko uprawianego, zasianego owsa. Zabicie dzikiego owsa oznaczało zabicie owsa rosnącego w okolicy. W końcu znaleźliśmy to, czego chcieliśmy. A trucizna wylała się na krzywe pola. Tymczasem wydaje się, że można obejść się bez tak drastycznych środków. Przynajmniej agronom N. Artyukov, ekspert w dziedzinie dzikiego owsa, uważa, że niszczenie doskonałej trawy pastewnej dzikiego owsa jest marnotrawstwem. Radzi pozbyć się chwastów dość prostą sztuczką. Robią to. Pod baldachimem zboża wysiewa się żółtą słodką koniczynę. Po żniwach pole jest bronowane w poprzek. Zaczyna kiełkować dziki owies. Nie zostaje wytępiony. Wręcz przeciwnie, są karmione nawozami. A na początku czerwca razem z koniczyną niosą koszenie na siano. A pole jest wolne od chwastów, a nawet daje siano. A korzenie dzikiego owsa przywracają architekturę gleby. Hasło Artiukowa: „Nie truj, ale karm!”
A. Smirnov. Wierzchołki i korzenie
|
